Ortak Payda : Bölge

Bütünden Parçaya

• Yeryüzü  doğal , beşeri ve  ekonomik   etkinlikler   bakımından  kendi içerisinde benzerlik gösteren, ortak özellikleri bulunan, ancak çevresine göre farklılıklar gösteren alanlara ayrılmıştır. Bu alanlara Bölge adı verilir. Yeryüzünü oluşturan bu bölgelerin diğerlerinden ayrılabilmesi için bir ya da birkaç yönden ortak özelliklere sahip olması gerekir.
• Bölgeleri oluşturan özellikler  doğal  (fiziki), beşeri ve  ekonomik  özelliklerdir.
• Coğrafi bölgelerin belirlenmesinde ise tek bir özellik yeterli olmamaktadır. Bu nedenle coğrafi bölgeler belirlenirken  doğal  özellikler  yanında , nüfus, yerleşme, tarımsal  etkinlikler , sanayi,  ticaret , turizm gibi özellikler göz önüne alınmaktadır.

Bölgeler üç ana gruba ayrılır:

I. Doğal (Fiziki) özelliklerine göre

1. Yer şekillerine göre

a. Dağlık bölgeler
b. Platolar bölgesi
c. Ovalık bölgeler

2. İklim özelliklerine göre

a. Çöl iklimi bölgesi
b. Tundra iklim bölgesi
c. Akdeniz iklim bölgesi

3. Bitki örtüsüne göre

a. Tayga ormanları bölgesi
b. Bozkır bölgeleri
c. Maki bölgesi

4. Su özelliklerine göre

a. Göller bölgesi
b. Sıcak su bölgeleri

5. Jeolojik yapısına göre

a. Deprem bölgeleri
b. Volkanik bölgeler

II. Beşeri özelliklerine göre

1. Nüfus özelliklerine göre

a. Seyrek nüfuslu bölgeler
b. Yoğun nüfuslu bölgeler

2. Yerleşme özelliklerine göre

a. Kırsal yerleşme bölgeleri
b. Kentsel yerleşme bölgeleri

3. Siyasi ve askeri bölgeler

a. Nato askeri bölgesi
b. Avrupa Birliği Siyasi bölgesi

4. Karma bölgeler

a. Tarım –Sanayi ve Ticaret bölgeleri
b. Ticaret ve turizm bölgeleri

5. Kültür bölgeleri

a. Türk kültürü bölgeleri
b. Anglo – Sakson kültür bölgesi

III. Ekonomik özelliklerine göre

1. Tarım bölgeleri

a. Çukurova tarım bölgesi
b. ABD mısır kuşağı

2. Hayvancılık bölgeleri

a. Mera hayvancılığı bölgeleri
b. Balıkçılık bölgeleri

3. Maden bölgeleri

a. Zonguldak maden bölgesi
b. Ortadoğu petrol bölgesi

4. Turizm bölgeleri

a. Antalya turizm bölgesi
b. İsviçre kış turizm bölgesi

5. Serbest ticaret bölgeleri

a. Mersin serbest ticaret bölgesi
b. Marsilya serbest ticaret bölgesi

1. Doğal (Fiziki) Özelliklerine Göre Bölgeler

Bölgelerin belirlenmesinde,  doğal  özellikler yaygın olarak kullanılır. Yer şekilleri, iklim özellikleri, jeolojik yapı, su  kaynakları ,  doğal  bitki örtüsü dikkate alınmaktadır.  Doğal  unsurların değişmesi çok uzun zaman aldığından,  doğal  özelliklere göre belirlenen bölgelerin sınırları da kolay kolay değişmez. Muson iklim bölgesi, Doğu Anadolu dağlık bölgesi, Kuzey Sibirya Tundra bölgesi, Batı Akdeniz Göller bölgesi, Doğu Karadeniz heyelan bölgesi….gibi

2. Beşeri Özelliklerine Göre Bölgeler

Yeryüzünde nüfusun dağılışı, yerleşme şekilleri, eğitim ve kültür özellikleri göz önüne alınarak bölgeler oluşturulur.Ayrıca siyasal bloklar, askeri ittifaklarda bölgeler oluştururlar. Beşeri özellikler dikkate alınarak oluşturulan bölgelerin sınırları zamanla değişebilir. Örneğin; seyrek nüfuslu bir bölge  ekonomik etkinliklerin gelişmesine paralel olarak göçlerle yoğun nüfuslu bir bölgeye dönüşebilir. Gebze, Antalya, Eskişehir gibi, ya da Nato, Avrupa Birliği gibi siyasi bölgelerde sınırlar genişleyebilir.

3. Ekonomik Özelliklerine Göre Bölgeler

• Yer yüzünde sürdürülebilen tarım, hayvancılık, sanayi,turizm, madencilik, ulaşım ve  ticaret  gibi ekonomik  faaliyetlere göre bölgeler oluşturulabilir. Çukurova tarım bölgesi,
• Antalya turizm bölgesi, Zonguldak maden bölgesi gibi. Ayrıca bir çok  ekonomik  faaliyeti bir arada yürüten karma bölgeler, Bursa, İzmir gibi oluşturulabilir.  Ekonomik  özelliklerine göre belirlenen bölgelerin zaman içerisinde sınırları değişebilir. Örneğin; Antalya eskiden bir tarım bölgesi iken günümüzde turizm bölgesi niteliğine ulaşmıştır. Yine Bursa bir tarım bölgesi iken bugün sanayi,turizm ve tarım bölgesi özelliği  kazanmıştır .

• Bölgeler  ekonomik  özelliklerine göre belirlenirken gelir düzeylerine göre de oluşturulabilir. Örneğin; Gelişmiş yada geri kalmış bölgeler gibi.